Ułatwienia dostępu

Przewodnik po "Zbiorze akt personalnych członków Szarych Szeregów" z zasobu archiwum Muzeum Harcerstwa wraz z inwentarzami.

Uwaga - "upominek" noworoczny dla miłośników historii harcerstwa:

Przewodnik po "Zbiorze akt personalnych członków Szarych Szeregów"

W 80. rocznicę przejścia Związku Harcerstwa Polskiego do podziemia i podjęcia
w warunkach konspiracji pracy wychowawczej, Muzeum Harcerstwa przekazuje Czytelnikom kolejny-trzeci tom Przewodnika po zbiorach z własnych zasobów. Tym razem zawiera on akta personalne członków Szarych Szeregów, które są efektem wieloletniej, ciężkiej pracy Komisji Środowiskowej Szarych Szeregów i Komisji Historycznej Zarządu Głównego Stowarzyszenia Szarych Szeregów.

Przewodnik po Zbiorze akt personalnych członków Szarych Szeregów jest kontynuacją prac podjętych w 2016 r., kiedy ukazał się pierwszy Przewodnik po zbiorach "Zespół 1911-1939" i "Zespół wspomnień i historii lokalnych" i w 2018 r., kiedy wydano drugi tom Przewodnika po zbiorach akt 1939-1945 i zbiorze spuścizn. Dzięki pozyskanym funduszom z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w ramach kolejnej edycji programu "Wspieranie działań archiwalnych", w 2019 r. mogły być kontunuowanie działania mające na celu wydanie kolejnego 3 tomu Przewodnika archiwalnego Muzeum Harcerstwa.

Pod kierunkiem hm. Kai Drąg zespół archiwistów i wolontariuszy Muzeum Harcerstwa przez pół roku zinwentaryzował 4785 jednostek archiwalnych i opracował dla każdej z nich rekordy elektroniczne w Systemie Muzealnym MONA. Na podstawie słów kluczy przypisanych do każdego rekordu przygotowano Przewodnik zawierający m.in. oprócz wstępu, indeks strukturalno-tematyczny (organizacja, struktura terytorialna, inne struktury harcerskie), indeks osobowy i geograficzny. Podobnie jak w tomach 1. i 2. w opisie jednostek uwzględniono ich sygnaturę, tytuł oraz datację. Inwentarz w wersji elektronicznej [format PDF] dostępny jest na stronie internetowej Muzeum Harcerstwa w zakładce "Zbiory - Archiwalia".

Tak jak w poprzednich projektach równolegle z opracowaniem i inwentaryzacją zbiorów została przeprowadzona ekspertyza konserwatorska, a objęte projektem archiwalia odpowiednio zabezpieczone nowymi opakowaniami bezkwasowymi.

Co znajduje się w opracowanym zbiorze.

Tom trzeci Przewodnika obejmuje akta personalne członków Szarych Szeregów (harcerek, harcerzy i instruktorów działających w okresie II wojny światowej), które wchodzą w "Zespół akt Stowarzyszenia Szarych Szeregów" (Zespół ten jest zespołem otwartym) zgrupowane w serii akt złożonej z teczek osobowych żyjących i zmarłych członków Szarych Szeregów oraz kartoteki osobowej. Akta personalne zostały wytworzone w latach 1981-2019 przez Komisję Środowiskową Szarych Szeregów, której sukcesorem stała się Komisja Historyczna Zarządu Głównego a następnie Muzeum Harcerstwa. Weryfikacją członków Szarych Szeregów zajmowała się Centralna Komisja Weryfikacyjna przy Zarządzie Głównym Szarych Szeregów. Akta obejmują imienne teczki osób, które przez wypełnienie Ankiety osobowej członka harcerskiej konspiracji 1939-1945 opracowanej przez Komisję Środowiskową Szarych Szeregów wystąpiły z prośbą o weryfikację swojej działalności okupacyjnej. W większości dokumenty dotyczą lat 1939-1945 (teczki zweryfikowane i niezweryfikowane). W przypadku kilkunastu jednostek archiwalnych materiały wiążą się także z działalnością harcerską w latach 1944-1956 - tzw. druga konspiracja harcerska.

Najobszerniejsza grupa akt (jednostek archiwalnych) osób zweryfikowanych pozytywnie została podzielona zgodnie ze strukturą terytorialną Szarych Szeregów. Poszczególne jednostki archiwalne przyporządkowano właściwym "Ulom" (chorągwie), w ramach których uzyskały układ alfabetyczny. Wyjątek stanowi "Ul Puszcza", w którym oznaczono także kolejne "Roje" (hufce). Ponadto zgodnie ze strukturą organizacyjną wyodrębniono jednostki archiwalne zawierające materiały członków "Pasieki" ( Główna Kwatera ZHP) oraz Grupy Wykonawczej przy "Pasiece" skupiającej łączniczki i kolporterki.

Opracowane akta personalne są ściśle powiązane ze "Zbiorem akt 1939-1945, "Zbiorem spuścizn" oraz działem ikonografii i zbiorów głównych Muzeum Harcerstwa. Znajdziemy w nich m.in.: oryginalne dokumenty wytworzone przez "Pasiekę" Szarych Szeregów, Szkołę Podchorążych :Agricola", poszczególne jednostki harcerskie, materiały szkoleniowe, ulotki propagandowe, karty przebiegu służby, grypsy więzienne, notatki z tajnych kompletów, listy (m.in. list Stanisława Broniewskiego "Orszy" do Tadeusza Zawadzkiego "Zośki" 
z 26.02.1943), prasę konspiracyjną, raporty, rozkazy Armii Krajowej dotyczące współpracy
z Szarymi Szeregami, wspomnienia, powojenne artykuły opisujące konspiracyjne działania lokalnych harcerzy i instruktorów, materiały z powojennych spotkań członkiń Tajnej Drużyny "Mury", fotografie.

Wśród najciekawszych dokumentów z lat 1939-1945 wchodzących w skład opracowanych jednostek archiwalnych "Zbioru akt personalnych członków Szarych Szeregów" znajdują się m.in.: fragment Dienstausweisu nr 224 wydanego przez komisarza miasta Przemyśl na nazwisko Zdzisława Siębaba w 1942; kenkarty - np. Zofii Elżbiety Malento z 9 czerwca 1944; poświadczenie z warszawskiego Arbeitsamtu Jerzego Stanisława Cybulskiego, z 15 października 1943; plakat Szarych Szeregów "Polska rozkazuje" rozpowszechniony
w Belsku koło Grójca, z wiosny 1944 i wiele, wiele innych.

Mamy nadzieję, że i tom 3. Przewodnika będzie pomocnym narzędziem pozwalającym na jeszcze sprawniejsze prowadzenie poszukiwań materiałów do badań nad dziejami harcerstwa i upowszechniania wiedzy dotyczącej jego osiągnięć.

Zapraszamy do korzystania ze zbiorów Muzeum Harcerstwa w Warszawie w codziennej pracy jednostek harcerskich, pracy naukowej i opracowań historycznych. Pragniemy również podziękować wszystkim Instruktorkom i Instruktorom harcerskim dbającym o zachowanie przeszłości i dorobku harcerskich pokoleń.

Podziękowania kierujemy również do Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych za stworzenie warunków do zinwentaryzowania, opracowania, lepszego zabezpieczenia i udostępnienia zbiorów szerokiemu gronu odbiorców.

opr. hm. Ewa Jóźwiak

instruktorka Muzeum Harcerstwa

 

 Zadanie zostało sfinansowane w 85,38% ze środków publicznych w formie dofinansowania w ramach otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego "Wspieranie działań archiwalnych 2019", zorganizowanego przez
Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

 

 

 

Inwentarz "Zbioru akt personalnych członków Szarych Szeregów z zasobu Muzeum Harcerstwa" Cały
Inwentarz "Zbioru akt personalnych członków Szarych Szeregów z zasobu Muzeum Harcerstwa" Część 1
Inwentarz "Zbioru akt personalnych członków Szarych Szeregów z zasobu Muzeum Harcerstwa" Część 2
Inwentarz "Zbioru akt personalnych członków Szarych Szeregów z zasobu Muzeum Harcerstwa" Część 3
Wykaz członków Szarych Szeregów zarejestrowanych przez Stowarzyszenie Szarych Szeregów
Przewodnik

Please publish modules in offcanvas position.